Blogopmaak

Interoceptie

ConJa - Conny van der Heul
16 mei 2022

Interoceptie is het waarnemen van allerlei lichaamsprocessen. Denk aan bijvoorbeeld je hartslag, hoofdpijn, spierverkrampingen, een trillend oog, spierverslappingen. Het meeste hiervan gaat onbewust, net als de meeste zintuigelijke prikkels die je door een dag heen krijgt te verwerken. Als je echter bewust waarneemt wat je ruikt, of hoort, of ziet, merk je pas hoeveel informatie je dat geeft. Datzelfde geldt voor hetgeen je lichaam je vertelt. Maar waarom zou je daar op letten?


Er is steeds meer onderzoek naar het belang van het luisteren naar de signalen van je lichaam, interoceptie. Zo promoveerde psycholoog Anne Marsman (32) in 2021 op dit onderwerp. Ze zette twee groepen proefpersonen tegenover elkaar. De ene groep met een geschiedenis van ingrijpende, traumatische ervaringen in het verleden en de andere groep zonder traumatische ervaringen uit het verleden. Ze kregen kunstmatige pijnprikkels toegediend in de monnikskapspier (deze staat bekend om het reageren op stress) en daarna werd de spierspanning gemeten. Hieruit bleek dat mensen met een traumatische ervaring in het verleden meer en langer pijn ervoeren dan de mensen zonder traumatische ervaring. Conclusie hieruit is dat het lichaam stress en trauma opslaat. Hoe beter je in staat bent tot interoceptie, hoe beter je de eigen emoties kunt (leren) reguleren.


Ook binnen de psychotherapie ontstaat meer interesse in het lichaam en het vermogen tot interoceptie. Nelleke Nicolai schreef daar in 2020 het boek "In levende lijve: het lichaam in de psychotherapie" over. Zij benoemt het onvermogen tot interoceptie: alexithymie. Onderzoekers ontdekten dat patiënten met psychosomatische lichamelijke klachten moeite hadden met woorden geven aan hetgeen in hen omging en het ontbrak hen aan fantasie. Nicolai koppelt daar het gebrek aan lichaamseigenaarschap aan: het besef dat jij je lichaam bent. Dat lichaamseigenaarschap blijkt bij veel psychopathologie te ontbreken of verstoord te zijn. Hieruit volgt het belang van het weer leren ervaren van het eigen lichaam.  Zonder interoceptie mis je de signalen van je autonome zenuwstelsel.


Het autonome zenuwstelsel is een ingenieus systeem in ons lichaam dat waarneemt of we in een veilige of een onveilige omgeving zijn. Het bestaat uit het sympatisch en het parasympatisch zenuwstelsel. Het eerste zorgt voor actie en energie, het tweede voor rust en herstel.  Prof. dr. Stephen Porges, dé expert op het gebied van de relatie tussen het autonome zenuwstelsel en sociaal gedrag, noemt dit proces van waarnemen van gevaren neuroceptie. Als dat proces van neuroceptie niet goed verloopt, kan iemand gevaar detecteren dat er niet is. Positieve ervaringen zijn daarom van groot belang voor het evenwicht. Niet via controle, maar door te leren luisteren naar onze lichaamssignalen en daar effectief mee om te gaan en via training deze gevoelens en ervaringen te integreren. "De ruimte van Laban" is een methode om te leren luisteren naar die lichaamssignalen binnen je persoonlijke ruimte en deze ook te leren herkennen bij de ander. Hierdoor herstelt het evenwicht van het sympatisch en parasympatisch zenuwstelsel en activeer je het interoceptievermogen.


De ruimte van Laban is een ervaring die je bij voorkeur in groepsverband opdoet. Meerdere onderzoekers geven aan dat het verwerken van spanning en emoties met het lijf vooral goed werkt door in groepen te leren bewegen en erover te praten. Manos Tsakiris, hoogleraar psychologie aan de universiteit te Londen, wijst zodoende op het gebrek hiervan bij meditatie en mindfulness. Hij stelt dat een belangrijk deel van ons emotionele leven draait om de interactie met het hele systeem om ons heen; om naast het zelf weer contact maken met je eigen lijf, ook je lichaam weer in gezond contact brengen met mensen om je heen.


In de visie van Rudolf Laban komt alle beweging voort uit de onderlinge afhankelijkheid en samenwerking van lichaam, geest en ziel. Hij was zijn tijd ver vooruit...


Perimesencefale hersenbloeding.
door ConJa - Conny van der Heul 29 augustus 2024
Daar lag ik dan. Vandaag precies 2 weken geleden. Van het ene op het andere moment in het ziekenhuis met een hersenbloeding. En dat terwijl ik me zo verheugde op het 13x spelen van de voorstelling "Delirium" op het Sonsbeek Theateravenue festival te Arnhem. Zo zie je maar weer dat je wel plannen kunt maken, maar dat het leven soms anders besluit...
door ConJa - Conny van der Heul 10 april 2023
Wanneer loopt jouw emmer over? Je hoort er steeds vaker over: trauma, verlies, rouwverwerking. Het lijkt alsof we niet meer in staat zijn met het ongeluk dat ons in ons leven overkomt om te gaan. Natuurlijk is er wel verschil tussen het ene trauma en het andere trauma in heftigheid. Toch is het principe dat zich in ons systeem afspeelt hetzelfde. Mijn eerste grote verlies was het verlies van mijn vader op mijn 14de jaar. Hij maakte zelf een einde aan zijn leven. Ik heb me in die tijd heel eenzaam gevoeld. Omgaan met dit verlies deed ik door te vluchten in sociale contacten. Ik ging veel uit, lachte veel, maakte plezier. Echter alles met een masker op, zodat niemand mijn grote verdriet zou zien. Ik was onrustig en overactief. Ook had ik last van schuldgevoelens, boosheid en ik kreeg lichamelijke klachten zoals last van mijn darmen. Mijn eerste trauma liep ik op tijdens een overval op het postkantoor waar ik die dag werkte. Ik was zwanger van mijn eerste kindje en kon alleen maar denken "als mijn kindje maar niets overkomt". Eén overvaller had een pistool op het hoofd van een klant gericht en dwong mij zo de deur van de (toen nog) beveiligde ruimte te openen. Vanaf dat moment weet ik wat het is om in je broek te plassen van angst. Het had niet veel gescheeld of ik had het niet droog gehouden. Hij wachtte 4 minuten tot de kluis open kon en haalde in de tussentijd mijn kassa leeg. Hij sloeg de postbode neer die nietsvermoedend de post kwam ophalen. Na afloop moest ik mijn sleutels afgeven. Zodra ze weg waren, ben ik met een klant naar een restaurant aan de overkant gelopen en heb daar de politie gebeld. Tijdens dat gesprek stopte mijn spraak ermee. Ik kon letterlijk niets meer zeggen. Nu begrijp ik wat er gebeurde, toen niet... Ik heb er een blog over geschreven, die lees je hier . Na deze gebeurtenissen volgden er nog meerdere verliezen. Na een relatie van 12 jaar waarvan 6 jaar getrouwd liep mijn huwelijk stuk. Hierna herstelde het contact met mijn jeugdvriendin welke ik tijdens mijn huwelijk kwijt was geraakt. Het was alsof we elkaar nooit uit het oog waren verloren. Zo fijn als het gewoon 'makkelijk' gaat. Helaas verloor ik haar vijf jaar later door een noodlottig ongeval. Ik schreef er een gedicht over. Dat lees je hier . Ook verloor ik drie keer mijn baan. Dat heeft me gebracht tot de studie Psychologie, waar ik nog elke dag dankbaar voor ben. Tot slot verloor ik ook mijn tweede lange relatie, door slechte communicatie en te laat inschakelen van hulp. De laatste traumatische gebeurtenis is het verlies van mijn schoonzoon, waarbij ik ook bijna mijn dochter verloor. Deze gebeurtenis riep naast de nieuwe pijn ook veel oude pijn op. Een jaar van verwarrende gevoelens, veel lichamelijke klachten als gespannen spieren, gespannen kaken, darmklachten, hartkloppingen, oorsuizen, slecht slapen. Mijn draaglast was dit keer te groot voor mijn resterende draagkracht. Mijn emmer is dus afgelopen jaar overgelopen. En toch ging mijn leven voor de buitenwereld 'gewoon' door. De worsteling vond vooral aan de binnenkant plaats. Praten met een professional heeft mij geholpen en ook het lezen over trauma en verlies. Al ben ik nog niet klaar. De spanning is uit mijn hoofd, maar zit nog in mijn lichaam. Dat kost tijd. Vertragen en rust. Bewust omgaan en luisteren naar mijn lichaam. Elke dag opnieuw. Draagkracht opbouwen.
door ConJa - Conny van der Heul 14 september 2022
Als het op ons werk niet meer lekker loopt, dan gaan we naar een loopbaancoach....
door ConJa - Conny van der Heul 6 juni 2022
Coaching of therapie? ConJa voorziet in coaching en therapie. Maar wat is nu eigenlijk het verschil? Zowel een coach als een therapeut zijn gericht op het veranderen van gedrag in het belang van de klant. Beide gaan het gesprek met je aan over diverse hulpvragen en gebruiken daar verschillende gesprekstechnieken voor. Het grootste verschil zit in de focus: de therapeut focust zich op het verleden en de coach focust zich op de toekomst. Een metafoor als voorbeeld: de ketting van je fiets ligt eraf en je wilt dat hij zo snel mogelijk weer gerepareerd wordt. Een therapeut gaat met jou onderzoeken hoe het is gekomen dat de ketting eraf is geraakt om zodoende het in de toekomst te kunnen voorkomen. Een coach begeleidt je bij het leerproces om de ketting er weer omheen te kunnen leggen, om zodoende het in de toekomst zelf te kunnen herstellen. Niet beschermd De beroepen coach en psycholoog of therapeut zijn niet-beschermd. Dat betekent dat iedereen zich coach of psycholoog mag noemen. Om hier toch onderscheid in te kunnen maken, zijn er registers en beroepsorganisaties opgesteld. In zo’n register of bij zo’n beroepsorganisatie word je alleen toegelaten als je specifieke, gecertificeerde scholing hebt gevolgd. Het bekendste register is het BIG-register. Hierin vind je (universitair geschoolde) psychologen, psychiaters, (psychiatrisch) verpleegkundigen, artsen e.d. Voor de HBO geschoolde psychologen (Toegepast psycholoog) is er het kwaliteitsregister NBTP. Alle ingeschrevenen hebben in ieder geval de opleiding psychologie (universitair of hbo) gevolgd en een jaar ervaring opgedaan in het werkveld. Ze mogen de beschermde titel Register Toegepast psycholoog dragen. Soms start een coach vanuit een andere achtergrond, meestal vanuit eerder opgedane ervaringen in een specifiek werkveld. Deze coaches kunnen zich aansluiten bij andere beroepsorganisaties, zoals het NOBCO of het NOLOC. In al deze situaties is de coach, psycholoog of therapeut verplicht te blijven investeren in deskundigheid en kwaliteit. Een coach, therapeut of psycholoog mag echter geen medicatie voorschrijven. Dat is alleen aan de psychiater voorbehouden. Hoe zit dat bij ConJa? Bij ConJa kun je terecht voor coaching en voor therapie. Een Toegepast psycholoog wordt echter niet opgeleid als therapeut, maar als coach. Dus om als therapeut aan de slag te mogen, is de opleiding Emotionally Focused Therapy gevolgd. Ook is de verdieping volgens de SCHIP-aanpak gevolgd, voor koppels in zwaar weer. Bij ConJa kan er dus alleen therapie worden gevolgd als het gaat om het onderzoeken van je relaties. Natuurlijk is dit best breed, zeker in combinatie met coaching. Denk bijvoorbeeld aan een hulpvraag op het gebied van lichte depressie of somberheid. Via coaching kijken we naar voor jou beschikbare tools om zelf te leren hiermee om te gaan, via (relatie)therapie kijken we naar patronen binnen jouw relaties, het ontstaan ervan en hoe ze staan in relatie tot je hulpvraag. Of denk bijvoorbeeld aan een coach-hulpvraag als het verbeteren van je zelfvertrouwen. Een coach gaat met jou op zoek naar situaties in het heden waarin jij je niet zelfverzekerd voelt en samen ontwikkel je tools om je zekerder te voelen. Als jij denkt dat een deel van jouw verminderd zelfvertrouwen ligt in de relaties die jij onderhoudt, dan kan ConJa daar net iets verder op inspelen door samen deze relaties tegen het licht te houden. Je kunt zo tot inzichten komen en begrijpen waarom jij je in sommige situaties onzekerder voelt dan je wellicht in werkelijkheid bent. Waarvoor kun je dan niet terecht bij ConJa? Zodra je ernstige psychische problematiek ondervindt, zal je altijd worden doorverwezen naar de huisarts voor een verwijzing naar een Klinisch psycholoog. Deze is gespecialiseerd in diverse psychische problematieken, zodat je op de juiste plaats bent voor de juiste zorg. Wil je meer uitleg? Je mag altijd bellen: 06-42228410.
door ConJa - Conny van der Heul 16 mei 2022
Interoceptie is het waarnemen van allerlei lichaamsprocessen.
persoonlijke ruimte
door ConJa - Conny van der Heul 7 november 2021
Ruimte. Het geeft mij een gevoel van vrijheid, openheid, lucht. Toch verschilt het per persoon en per situatie hoeveel ruimte ik als prettig om me heen ervaar. Hoe komt dat? Hoeveel ruimte hebben we eigenlijk nodig?
door ConJa - Conny van der Heul 17 oktober 2021
Vol trots presenteren we ons boek "De ruimte van Laban"!
kubus laban
door ConJa - Conny van der Heul 3 oktober 2021
"Als we onze training verder willen ontwikkelen, dan zouden we eigenlijk een boek over De ruimte van Laban moeten schrijven, want niemand weet waar Laban over gaat". Een gedachtespinsel, hardop uitgesproken begin dit jaar naar mijn collega Peter Meijer. En zoals dat gaat, met uitgesproken gedachten, die kun je niet meer terugdraaien.
door ConJa - Conny van der Heul 23 juni 2021
"Als we het gevoel hebben dat we niet goed genoeg zijn, jagen we op externe bevestiging en richten we ons op externe voorwerpen, om ons te vertellen dat we goed genoeg zijn".
door ConJa - Conny van der Heul 22 juni 2021
Wat kan Laban voor je betekenen? Lees hier een beschrijving van een klantverhaal.
Meer posts
Share by: